Bezwaarprocedure Wmo is onnodig ingewikkeld voor cliënten

Voorall heeft zes vrijwillige onafhankelijke cliëntondersteuners (VOCO’s). Dat zijn vrijwilligers (ervaringsdeskundigen) die andere Hagenaars met een beperking helpen bij contact met de gemeente. Meestal gaat het om het helpen bij het aanvragen van Wmo-ondersteuning. Soms gaat het ook om het helpen bij het voeren van een Wmo-bezwaarprocedure. Daar valt nog veel aan te verbeteren, blijkt uit een gesprek met Tia Quaedvlieg, een van de vrijwillige cliëntondersteuners.

Tia: ‘Vanuit Voorall hebben we kritiek op de wijze waarop de gemeente de bezwaarprocedure Wmo heeft ingericht. Om te beginnen is er op de website van de gemeente geen duidelijke informatie te vinden als je een bezwaarprocedure Wmo wilt starten. Als je op de website ‘wmo bezwaar’ intoetst, kom je terecht op een pagina waar iets staat over bezwaar gemeentelijke belastingen, parkeerbon of sociale zaken. Ook kun je kiezen voor de optie ‘overige zaken’, maar dan kom je niet bij de Wmo-procedure terecht. Sommige inwoners die wij spreken denken dat de gemeente dit met opzet doet. Dat is niet goed voor het beeld over de gemeente. De gemeente is immers de overheid die dicht bij de burger hoort te staan. En als geen duidelijke informatie aan de voorkant wordt verstrekt en dit gecombineerd met een onnodig ingewikkeld procedure heb je wel de schijn tegen. De VOCO’s van Voorall hebben hierdoor hun handen er meer dan vol aan.’

Andere bezwaarprocedures

Tia vervolgt: ‘De Wmo-bezwaarprocedure  wijkt sterk af van een normale bezwaarprocedure. Als je bezwaar maakt kom je in gesprek met één ambtenaar. Die luistert naar je verhaal. Dit kan leiden tot een nieuwe afwijzing en als je in het gelijk wordt gesteld, krijgt de bezwaarmaker een nieuwe indicatie. Vanuit cliëntperspectief is dit een heel ongelijkwaardige verhouding. Bezwaarmakers zitten, vaak zonder juridische ondersteuning, om tafel met de persoon die beslist over jouw bezwaar. Het heeft een hoog gehalte van ‘Wij van WC-eend adviseren WC-eend. Er is geen sprake van een onafhankelijke toets. Het zou evenwichtiger zijn als er sprake zou zijn van een commissie waar ook het cliëntbelang in is vertegenwoordigd.’

‘Bij andere bezwaarcommissies wordt een onafhankelijke uitspraak gedaan. In het geval de gemeente in het ongelijk wordt gesteld, krijgt de gemeente in de openbaarheid een tik op de vingers en de opdracht om het beleid te verbeteren. Dat is heel gewoon voor een lerende organisatie. Bij het honoreren van een Wmo-bezwaar lijkt de organisatie weinig te leren. Het is een individuele beslissing waar de buitenwereld niets van weet.’

Casussen

‘De VOCO’s van Voorall zijn heel veel tijd kwijt aan het begeleiden van bezwaarmakers. De casussen die wij de laatste tijd hebben begeleid vertonen een rode draad. Onlangs hadden wij een casus waarin de Wmo-consulent in een persoonlijk advies duidelijk had beschreven dat persoonlijke ondersteuning buitenshuis noodzakelijk was. Kort daarna gaf de gemeente een beschikking af waarin het tegenovergestelde werd beweerd. Er werd gestrooid met enkele artikelnummers uit de gemeentelijke verordening om het besluit te onderbouwen. Menigeen is daarvan onder de indruk en accepteert het besluit. Wij varen tegenwoordig niet meer op de gemeentelijke verordening. Wij raadplegen ‘Het juiste loket’ van de rijksoverheid. En in deze casus bleek dat de gemeente een informatieachterstand had. De actuele kennis ontbreekt. De gemeente kan zelf ook maar beter ‘Het juiste loket raadplegen.’ 

‘Een andere casus laat hetzelfde patroon zien. Het gaat om iemand die in een open portiekwoning woonde. De woningcorporatie besloot de ruimte af te sluiten met een deur. De bewoner kon door zijn beperking de deur niet bedienen en hij kon als gevolg daarvan zijn huis niet meer uit. Hij maakte bezwaar bij de corporatie die hem naar de gemeente verwees. Na enige tijd pakte de gemeente het probleem op. De man kreeg een Wmo-voorziening, maar moest daarvoor wel een eigen bijdrage betalen. Door in bezwaar te gaan, werd duidelijk dat het gaat om een collectieve voorziening waar de betreffende persoon niet voor aangeslagen had mogen worden. Ook in dit geval hebben wij een beroep gedaan op ‘Het juiste loket’. Weer een andere casus heeft betrekking op een verhuisvergoeding. Het betreft een man die in een Focus-woning woonde waar zorg wordt geboden. Hij moest noodgedwongen verhuizen doordat zijn gezondheidstoestand plotseling verslechterde. Hij kon zijn verhuizing niet zelf betalen. De gemeente wees zijn verhuisvergoeding af omdat hij de noodzaak om te verhuizen had kunnen voorzien. Door bezwaar te maken lukte het uiteindelijk toch een verhuisvergoeding te krijgen.’

Rode draad

‘De rode draad in deze bezwaren is dat de gemeente afwijzingen niet goed onderbouwt. Er lijkt sprake van een bezuinigingsdruk. De gemeente denkt dat ze er met een afwijzing vanaf zijn. Maar zo werkt de Wmo niet. Als er geen goede argumenten zijn voor afwijzing, zou de gemeente een aanvraag moeten toekennen. De gemeente mag afwijzen als de gevraagde hulp of ondersteuning niet de oplossing voor het probleem is, maar dan blijft de vraag wat de oplossing dan wel is. Daar zou de gemeente vanuit haar zorgplicht veel actiever in kunnen opereren. ’

Te ingewikkeld

Terug naar de complexe bezwaarprocedure. Voor wie niet weet hoe het werk, leggen we het hieronder stap voor stap uit: Het begint met een melding. Dit is niet hetzelfde als een aanvraag. Het is namelijk niet mogelijk direct een aanvraag te doen. Daarna volgt er een keukentafelgesprek. Dat is een gesprek waarin je de noodzaak van je verzoek toelicht. Dit leidt tot een advies van de Wmo-consulent. Bij een positief advies ontvang je automatisch een aanvraagformulier. Bij een negatief advies hoor je een verslag te ontvangen. Dit gebeurt niet altijd. Als je geen verslag hebt, kun je ook geen bezwaar maken. Op basis van een negatief advies (op papier!) kan er toch een aanvraag worden ingediend. En als daarna een afwijzing volgt, kan er pas een bezwaar worden gemaakt.

Tia: ‘De onnodig ingewikkelde procedure maakt het voor mensen met een beperking haast onmogelijk zelfstandig bezwaar te maken. Zij hebben vaak hun handen vol aan het inrichten van hun dagelijks leven. Zij hebben vaak niet de energie om een procedure met zoveel stappen te doorlopen. En als ze dat wel kunnen opbrengen dan staan ze met hun bezwaar uiteindelijk voor een juridisch geschoolde ambtenaar die zelfstandig een herindicatie kan uitvoeren.’

Samengevat. Bezwaar maken moet eenvoudig en onafhankelijk zijn. De meeste mensen doen het maar één keer in hun leven. Daarom is het zo belangrijk dat er zorgvuldig met de inwoners wordt gecommuniceerd en natuurlijk dat de procedure transparant is. Wij adviseren de gemeente daarom om de procedure zo snel mogelijk te herzien. Voorall vindt dat bezwaar door een onafhankelijke commissie dient te worden behandeld. En in die commissies hoort ook het cliëntperspectief te zijn vertegenwoordigd. Dat is een lange weg. Vooruitlopend daarop moet de gemeente direct beginnen met duidelijke en volledige communicatie over de Wmo-bezwaarprocedure en aanvragen alleen afwijzen met een duidelijke motivatie en een goede onderbouwing.