‘Zo vrij zijn als een vogel’
Sinds 12 jaar is Ger Bron actief binnen Voorall. Zijn ex wees hem op deze mogelijkheid. Sindsdien zet hij zich met hart en ziel in voor het testen van de toegankelijkheid van de openbare ruimte in Den Haag. Ook deelt hij zijn ervaringen ruimhartig. Alles om het voor zichzelf en vooral voor anderen beter te maken. Het vrijwilligerswerk bij Voorall betekende voor Ger een nieuwe start in zijn leven. Tot dan toe had hij ontoegankelijke situaties als vanzelfsprekend geaccepteerd. Hij kwam er nu achter dat hij geen genoegen hoefde te nemen met alle obstakels. Nieuwe mogelijkheden voor een meer inclusieve samenleving dienden zich aan. Ger leerde ook nieuwe mensen kennen en inmiddels beschouwt hij de vrijwilligers en medewerkers van Voorall als zijn vrienden. ‘Allemaal hebben wij hetzelfde doel, we staan ervoor!', zegt Ger. Zijn gezondheid gaat steeds verder achteruit. De klachten door COPD nemen de laatste tijd in ernst toe. Inmiddels heeft hij COPD-fase 4. Dat is de zeer ernstige vorm. Hij wil graag de regie over zijn leven en sterven houden en overweegt euthanasie. Het leek een mooi gebaar om een portret van Ger te maken, een terugblik op zijn leven en een vooruitblik op zijn sterven.
Het verhaal van Ger of nog veel beter Sandra Bron
Als ik binnenkom is de huishoudelijke hulp ook aanwezig. Ger vraagt haar of zij het stofzuigen tot het laatst uit wil stellen op een zachte stand. Wat attent dat Ger rekening houdt met mijn gehoorbeperking. En dat helemaal uit zichzelf, ik ben verrast. Ger woont in een leuk ingerichte aangepaste woning. Hij houdt van dieren. Zijn huis hangt vol met afbeeldingen van tijgers, leeuwen en wolven en ook zijn tuin is een paradijs voor dieren. Voor Ger is eigen regie heel belangrijk. ‘Alles draaiende houden, de financiën op orde en gaan en staan waar ik wil.’ Serieus genomen worden hoort daarbij en dat gebeurt helaas niet altijd. Als Ger bijvoorbeeld samen met iemand anders boodschappen doet en hij de verkoper aanspreekt, krijgt zijn begeleider het antwoord. Hij heeft geleerd voor zichzelf op te komen. Hij spreekt de verkoper erop aan en als er niet geluisterd wordt, verlaat hij de winkel. Ger beschrijft zichzelf als een sociaal persoon die rekening houdt met anderen. Dat is de aard van het beestje. ‘Ik zet mijzelf altijd achter de ander, die zijn belangrijker dan ikzelf,’ zegt Ger. Ook is hij rechttoe-rechtaan en daar moeten mensen soms aan wennen.
Ger houdt ervan om zichzelf goed te verzorgen. Ik complimenteer hem over zijn altijd keurig verzorgde handen en prachtig gelakte nagels. Aan zijn vingers prijken ringen en om zijn pols een armband. ‘Ah, zegt Ger, weet jij dat dan niet? Ik zit in een verkeerd lichaam, ik voel mij vrouw en ik heet Sandra.’ Vanaf nu probeer ik Sandra te zeggen. Dat valt niet altijd mee, gewend als ik ben aan Ger. Het heeft een tijd geduurd voordat Sandra zich bewust werd van haar vrouw-zijn. Eigenlijk werd zij het zich per ongeluk bewust. Bij het uitruimen van de wasmachine deed zij eens een jarretel om en dat gaf haar een ander, meer compleet gevoel. Ook had zij altijd het gevoel dat er iets miste in de relaties die ze had met vrouwen. Sindsdien, en dat is een jaar of dertig geleden, noemt Ger zich Sandra en draagt zij binnenshuis vrouwenkleding. Sandra houdt van jurken in allerlei soorten en kleuren. Ze is een vrouw met een open persoonlijkheid en vindt het leuk haar uitdagende kant te laten zien. De transitie van man naar vrouw is nooit gelukt. Sandra gebruikt morfine tegen de pijn en daar kunnen de hormonen voor de transitie niet mee gecombineerd worden. Met veel verdriet heeft Sandra toen een tijd afgezien van het dragen van vrouwenkleding. Daar kwam ze na een paar jaar gelukkig weer op terug. Het leven van Sandra heeft jarenlang in het teken gestaan van overleven waardoor er geen ruimte was voor gevoelens. Als kind maakte Sandra huiselijk geweld mee. Haar moeder sloeg zowel haar als haar zusjes. Haar jongere broertje niet, hij was de lieveling van moeder. Nooit sloeg moeder met haar blote handen, altijd met een voorwerp: hout, een metalen stofzuigerstang of met andere harde dingen. Tijdens een van deze gewelddadigheden liep Sandra meerdere zwaar gekneusde ribben op. Het werd nog erger toen haar stiefvader haar vervolgens met een natte handdoek door de tuin joeg. Opeens zwollen haar armen en benen op. Zonder dat er een arts of ziekenhuis aan te pas kwam moest Sandra uit zichzelf genezen. Zij heeft er misvormde ribben en beschadigde longen aan overgehouden. Moeder en stiefvader vochten onder invloed van alcohol ook met elkaar. Als moeder het huis ontvluchtte met haar broertje en zusjes, bleef Sandra bij haar stiefvader achter. Ook hij mishandelde haar dan. Sandra is toen op 16-jarige leeftijd het huis uitgegaan. Door dit verleden heeft Sandra geen contact meer met haar familie en ook niet met haar kinderen en kleinkinderen. Zij heeft haar best gedaan om het contact met haar kinderen te herstellen. Dat is helaas niet gelukt.
Sandra had al jong last van maagzuur en pijn. Zij bleek een scheur van 2,5 cm in het middenrif te hebben. Meerdere keren werd zij geopereerd. Helaas verhielpen deze operaties de klachten niet en Sandra bleef veel pijn houden. Dat resulteerde in volledige arbeidsongeschiktheid op 35-jarige leeftijd. Later bleek Sandra ook artrose te hebben in haar benen, bekken en onderrug. Daardoor kwam zij in een rolstoel terecht. Sandra rookt al vanaf haar 13e jaar waarbij ze direct startte met zware shag. In die tijd was nog niet bekend hoe slecht roken was. Overal werd gerookt, het hoorde erbij. Sandra heeft geprobeerd te stoppen en dat lukte steeds niet. Ze kreeg helaas COPD. Door de problemen met haar middenrif lukte het onvoldoende om te leren huffen. Dat is een ademhalingstechniek om slijm op te leren hoesten. En dat is weer nodig om longaanvallen te voorkomen. COPD-patiënten leren deze techniek van een fysiotherapeut. Bij Sandra ging dit direct fout, een rib scheurde.
Sandra bereidt zich voor op haar aanstaande dood. Ze is een afscheidsvideo aan het maken. Heel graag wil zij zichzelf nog aan de buitenwereld tonen als de vrouw die zij is. In jurk, met lippenstift op, oorbellen in en met een pruik die haar vrouw-zijn voltooit. Ik bied aan dat ik een foto van Sandra als vrouw kan maken. Daarmee kan ik haar helpen zichzelf te tonen aan de buitenwereld. Nu het nog koud is en Sandra al 17 weken niet meer buiten is geweest, is de kans klein dat zij met haar kwetsbare gezondheid nog buiten komt. Voor de dood is Sandra niet bang, zij staat er nuchter tegenover. Haar lichaam ziet zij als een omhulsel. Straks zal zij verder leven als een vogel zo vrij. Dan is zij de vrouw die zij is. Hoe dat zal zijn, daar heeft Sandra nog geen concreet beeld bij. Ze wil zich laten verrassen.
Sandra's sterrenbeeld is een Steenbok waar ze zich in herkent: de Steenbok gaat maar door, wil haar doel bereiken en overwint obstakels. Sandra liet zich niet klein krijgen. ‘Ik ga dit overleven, deze obstakels zal ik overwinnen. Ik heb steeds beter geleerd voor mijzelf op te komen en mij te uiten'. ‘Maak van je hart geen moordkuil!’ is haar motto.
Interview en foto Tineke van Werven.